میلگرد یکی از مقاطع فولادی شناخته شده در ساختمان سازی است. با توجه به استانداردی که میلگرد به تولید میرسد، شکل ظاهری، خواص و محل استفاده از آن تغییر خواهد کرد. در کشور ایران پراستفادهترین نوع میلگرد، میلگردهای آجدار هستند. این دسته از محصولات را برای افزایش استحکام در زمان ساخت سازه مورد استفاده قرار میدهند.
البته میلگردهای نوع آجدار تنها مقاطع تولید شده در ایران نیستند؛ میلگردهای آلیاژی (میلگرد CK45، ST52، ST37 و …)، ساده، آلومینیوم، استنلس استیل، گالوانیزه، میلگرد سیاه،GFPR و … از دیگر انواع این مقطع فولادی هستند. در این مقاله هدف اصلی تیم “های فولاد”، آشنا کردن شما با انواع میلگردهای آجدار و بررسی تفاوت ظاهری و کاربردی آنهاست.
علاوه بر آشنایی با انواع میلگردها، پس از مطالعه این محتوا، میتوانید تفاوت میلگرد a2 و a3 و تفاوت میلگرد a3 و a4 را نیز به راحتی تشخیص دهید. همچنین قیمت میلگرد شاهین بناب و سایر کارخانجات در انواع ساده و آجدار به صورت روزانه در سایت “های فولاد” قرار داده شده است. شما میتوانید جهت استعلام قیمت به سایت مراجعه نمایید.
انواع میلگرد از نظر شکل ظاهری
پیش از بررسی خواص میلگردها، بهتر است تعریف کوتاهی از این مقاطع داشته باشیم. میلگرد فولادی با سطح مقطع دایرهای شکل است که نسبت طول به قطر آن بیشتر است. یکی از موارد استفاده از میلگرد در بتن است؛ بتن مقاومت فشاری بالایی دارد ولی مقاومت کششی آن بسیار کم است. به طور کلی مقاومت فشاری بتن حدود ۱۰ برابر مقاومت کششی آن است؛ به همین دلیل استفاده از بتن در قطعات تحت فشار مانند ستونها و پایهها مناسب است.
در این میان پایین بودن مقاومت کششی بتن، موجب میشود که استفاده از آن بدون کمک در قطعاتی که به طور همزمان تحت تاثیر کشش و فشار هستند با محدودیت همراه باشد. میلگرد این محدودیت را برای بتن برطرف میکند! به این ترتیب جسم مرکبی از فولاد و بتن حاصل میشود که “بتن مسلح” یا “بتن آرمه” نام دارد. از نظر شکل ظاهری میلگردها به دو صورت با سطح رویه ساده (صاف) و آجدار تولید میشوند.
البته شما میتوانید میلگرد را از نظر ترکیب فولادی نیز دستهبندی کنید. چند نمونه از این میلگردها، میلگرد st37، فولاد vcn، میلگرد mo40 و … هستند که در بخش دیگری به توضیحشان میپردازیم. این محصول دارای جنسهای مختلفی است که براساس کاربرد و خواص آن مصرف میگردد. با این حال پرمصرفترین میلگردی که در صنعت کاربرد دارد با مشخصه فولادی معمولی بوده و شامل دستهبندی خاصی است.
این محصولات براساس مقدار معینی از مقاومتشان در برابر نیروی کششی طبقه بندی میشوند که در اصطلاح به آن مقاومت مشخصه فولاد میگویند.
در کارگاه ساختمانی از لحاظ رده مکانیکی یا شکل ظاهری به طور کلی به چهار دسته تقسیم بندی میشوند که تحت عناوین زیر هستند.
a1، a2، a3 و a4
نوع اول مقاطعی نرم و بدون آج ، نوع دوم نیمه سخت با آج ساده، نوع سوم سخت با آج پیچیده و چهارم مقاطع سخت با آجهای مرکب هستند.
A1 تا A4 نحوه تشخیص انواع میلگرد
نوع اول مقاطعی نرم و بدون آج ، نوع دوم نیمه سخت با آج ساده، نوع سوم سخت با آج پیچیده و چهارم مقاطع سخت با آجهای مرکب هستند.
طبقه بندی میلگردها از نظر شکل ظاهری
این محصولات براساس مقدار معینی از مقاومتشان در برابر نیروی کششی، طبقهبندی میشوند که در اصطلاح به آن مقاومت مشخصه فولاد میگویند. در استاندارد روسیه، میلگردها مطابق جدول زیر به انواع A1 و A2 و A3 تقسیم میشوند.
نوع فولاد میلگرد | تنش جاری شدن N/mm2 | تنش گسیختگی N/mm2 | تغییر شکل نسبی در هنگام گسیختگی (درصد) |
AI | ۲۲۰ | ۳۸۰ | ۲۵ |
AII | ۳۰۰ | ۵۰۰ | ۱۹ |
AIII | ۴۰۰ | ۶۰۰ | ۱۴ |
همچنین در کارگاه ساختمانی از لحاظ رده مکانیکی یا شکل ظاهری به طور کلی چهار دسته تقسیمبندی داریم که تحت عناوین a1، a2، a3 و a4 قابل شناسایی هستند. در ادامه قصد داریم شما را با انواع میلگرد آجدار و ساده آشنا کرده و مشخصات و ویژگیهای هر کدام را به طور دقیق بررسی کنیم.
میلگرد A1: (نرم بدون آج) اولین گروه، میلگردهای a1 هستند که اسم آئیننامه آنها F240 یا رده مقاومتی ۲۴۰ هستند که به میلگردهای A1 یا ساده معروفند و هیچ گونه شکل آج بر روی آنها وجود ندارد. از لحاظ سختی در رسته میلگردهای نرم تقسیمبندی میشوند. میلگردهای A1 دارای ویژگیهای مختلفی هستند.
به طور مثال تنش جاری و گسیختگی این سری میلگردها به ترتیب ۲۳۰۰ و ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع تعریف شده است. تغییرات پلاستیکی که در این میلگردها وجود دارد، نزدیک به ۲۵ درصد ذکر شده است. از میلگردهای گرید A1 برای آهنگری و جوشکاری استفاده میشود. دلیل استفاده از این محصول برای جوشکاری، میزان کربن پایین در ترکیب شیمیایی میلگرد است.
میلگرد A2: (نیمه سخت با آج ساده) رده بعدی میلگردهای A2 هستند که به شکل آجدار بوده و از لحاظ طبقهبندی در رده S340 دستهبندی میشوند و جزء میلگردهای نیمه سخت هستند. یک محور در امتداد طولی بوده و یک سری دورپیچ به صورت مارپیچ، نسبت به این محور طولی قرار دارند.
این محصولات از لحاظ مقاومتی، نسبت به میلگردهای A1 مقاومتر هستند. از لحاظ کاربرد در صنعت ساختمان نیز بیشتر در میلگردهایی که عملکرد برشی دارند مانند خاموتها ، کمرکشهای دیوارهای برشی قابل استفاده هستند. تنش جاری میلگرد A2 3000 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع و تنش گسیختگی آن ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است.
از دیگر ویژگیهای میلگرد آجدار گرید A2 میتوان به میزان تغییر شکل پلاستیکی (۱۹ درصد) اشاره کرد. از نظر کارشناسان، جوشکاری روی این گرید میلگرد کار درستی نیست و بهتر است صورت نگیرد. هرچند در صورت اجبار میتوانید میلگردهای A2 را نیز جوشکاری کنید.
میلگرد A3: (سخت با آج پیچیده) رده بعدی A3 بوده و میلگردهای آجدار با شکل آجدار مارپیچ هستند. از لحاظ سختی در رده نیمه سخت قرار دارند. شکل آجها در این میلگرد نسبت به محور طولی به صورت جناقی (هشتی شکل) هستند و از لحاظ مقاومت نیز نسبت به میلگردهای A1 و A2 مقاومت بالاتری دارند. تنش جاری میلگرد ۴۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع و تنش گسیختگی ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع هستند.
همچنین تنش نسبی پلاستیکی نیز ۱۴ درصد بوده و به عنوان میلگرد خشک شناخته میشود. لازم به ذکر است که این دسته از میلگردها نیز قابلیت جوشکاری نداشته و به عنوان میلگردهای اصلی سازه و میلگردهای طولی تیرها و ستونها مورداستفاده قرار میگیرند. میلگرد A3 در کارخانههای مختلف با قیمتها و سایزهای مختلف در کشور ایران تولید میشود.
تفاوت میلگرد A2 و A3 چیست ؟
یکی از راههای شناسایی این دو محصول، شکل آج آنها است. شکل آج A2 به صورت منفرد و موازی و در میلگرد A3 به صورت ضربدری و هفت و هشت است. در طراحی پی از محصول طولی A3 و میلگرد عرضی A2 استفاده میشود. میلگرد A3 تردتر و شکنندهتر بوده ولی A2 انعطاف پذیرتر است.
اگر آج محصول به صورت فنری باشد از نوع A2 است. البته توجه داشته باشید که برای شناسایی نوع میلگرد، علاوه بر بررسی ظاهری آج، ترکیبات شیمیایی میلگرد را نیز بررسی کنید. دلیل تاکید بر تمام این بررسیها، افراد سودجویی هستند که میلگردهایی با آج نوع A3 و ترکیبات آلیاژی میلگرد گرید A2 به بازار عرضه میکنند.
معیار مقایسه | میلگرد A2 | میلگرد A3 |
آج | دارد | دارد |
نوع آج | مارپیچی | جناغی (۸و۷) |
سختی و انعطاف | نسبتا ترد | ترد و شکننده |
تنش جاری | ۳۰۰۰ | ۴۰۰۰ |
تنش گسیختگی | ۵۰۰۰ | ۶۰۰۰ |
جوشکاری | ممنوع | ممنوع |
از آنجایی که هر دو این آنالیزها برای ساختمان سازی استفاده میشوند، میتوانید کارخانهای را انتخاب کنید که هر دو گرید را موجود دارد. برای مثال کارخانه مجتمع فولاد شاهرود هر دو این گریدها را تولید میکند. از جمله محصولات این کارخانه میتوان به میلگرد با سایزهای زیر اشاره کرد:
سایز میلگرد شاهرود | آنالیز | محل بارگیری | نوع |
قیمت میلگرد ۸ | A2 | کارخانه | شاخه آجدار |
قیمت میلگرد ۱۴ | A3 | کارخانه | شاخه آجدار |
قیمت میلگرد ۱۶ | A3 | کارخانه | شاخه آجدار |
قیمت میلگرد ۱۸ | A3 | کارخانه | شاخه آجدار |
میلگرد A4: رده بعدی A4 بوده که جزو محصولات سخت محسوب شده و از لحاظ رده مقاومتی در آئیننامه از این میلگردها به عنوان میلگرد رده S500 یاد میشود. شکل آجها به صورت آج مرکب نسبت به محور طولی است و از این طریق نسبت به سایر ردهها متمایز است.
استفاده از این میلگردها اخیرا در سازهها کاربرد زیادی داشته و اگر در طراحیها از این محصول استفاده کنیم نسبت به وزن مصرفی حدود ۱ تا ۲ کیلو در هر متر مربع وزن میلگرد در مجموع سبک سازی میشود. قیمت میلگرد A4 نسبت به دو نوع A2 و A3 بیشتر بوده و میزان آن به سایز آرماتور بستگی دارد.
ویژگی کششی میلگردهای ساده و آجدار
طبقه بندی | علامت مشخصه | استحکام تسلیم بالایی N/mm | استحکام کششی N/mm | نسبت استحکام کششی به استحکام تسلیم بالایی | میزان ازدیاد طول نسبی* | |||
حداقل | حداکثر | حداقل | حداقل | حداقل A5 | حداقل A10 | حداقل AG1 | ||
ساده | س ۲۴۰ | ۲۴۰ | – | ۳۶۰ | ۱٫۲۵ | ۲۵ | ۱۸ | – |
آجدار مارپیچ | آج ۳۴۰ | ۳۴۰ | – | ۵۰۰ | ۱۸ | ۱۵ | – | |
آج ۳۵۰ | ۳۵۰ | ۴۵۵ | ۵۰۰ | ۱۷ | – | ۸ | ||
آجدار جناغی | آج ۴۰۰ | ۴۰۰ | – | ۶۰۰ | ۱۶ | ۱۲ | – | |
آج ۴۲۰ | ۴۲۰ | ۵۴۵ | ۶۰۰ | ۱۶ | – | ۸ | ||
آجدار مرکب | آج ۵۰۰ | ۵۰۰ | – | ۶۵۰ | ۱۰ | ۸ | – | |
آج ۵۲۰ | ۵۲۰ | ۶۷۵ | ۶۹۰ | ۱۳ | – | ۸ | ||
انتخاب یکی از طولهای آزمون برای تعیین میزان ازدیاد طول نسبی کافی است. انتخاب میان یکی از A5 و A10 و Ag1 با توافق میان تولید کننده و خریدار خواهد بود. در شرایطی که توافقی در این خصوص انجام نگرفته باشد، باید ستون آخر ملاک قرار گیرد. در رابطه با میلگردهایی که قطر اسمی آنها ۳۲ mm یا بیشتر است، حداقل مقدار مشخصه تعریف شده برای A5 ممکن است تا ۳% به ازای هر ۳ mm افزایش در قطر، کاهش یابد. اگرچه حداکثر کاهش از حداقل مقادیر تعریف شده در این جدول تا ۴% محدود است. |
ویژگی هندسی میلگردهای با آج دوکی
قطر اسمی میلگرد d (mm) | ارتفاع آج عرضی h1 (mm) | پهنای آج عرضی b1 (mm) | گام C (mm) | سطح نسبی آج | |
در وسط | ۱/۴ از وسط | ||||
حداقل | حداقل | حداقل | |||
۶ | ۰٫۳۹ | ۰٫۲۸ | ۰٫۶ | ۵٫۰ | ۰٫۰۲۹ |
۸ | ۰٫۵۲ | ۰٫۳۶ | ۰٫۸ | ۵٫۷ | ۰٫۰۴۵ |
۱۰ | ۰٫۶۵ | ۰٫۴۵ | ۱٫۰ | ۶٫۵ | ۰٫۰۵۲ |
۱۲ | ۰٫۷۸ | ۰٫۵۴ | ۱٫۲ | ۷٫۲ | ۰٫۰۵۶ |
۱۴ | ۰٫۹۱ | ۰٫۶۳ | ۱٫۴ | ۸٫۴ | ۰٫۰۵۶ |
۱۶ | ۱٫۰۴ | ۰٫۷۲ | ۱٫۶ | ۹٫۶ | ۰٫۰۵۶ |
۱۸ | ۱٫۱۷ | ۰٫۸۱ | ۱٫۸ | ۱۰٫۶ | ۰٫۰۵۶ |
۲۰ | ۱٫۳۰ | ۰٫۹۰ | ۲٫۰ | ۱۲٫۰ | ۰٫۰۵۶ |
۲۲ | ۱٫۴۳ | ۰٫۹۹ | ۲٫۲ | ۱۳٫۲ | ۰٫۰۵۶ |
۲۵ | ۱٫۶۳ | ۱٫۱۳ | ۲٫۵ | ۱۵٫۰ | ۰٫۰۵۶ |
۲۸ | ۱٫۸۲ | ۱٫۲۶ | ۲٫۸ | ۱۶٫۸ | ۰٫۰۵۶ |
۳۲ | ۲٫۰۸ | ۱٫۴۴ | ۳٫۲ | ۱۹٫۲ | ۰٫۰۵۶ |
۳۶ | ۲٫۳۴ | ۱٫۶۲ | ۳٫۶ | ۲۱٫۶ | ۰٫۰۵۶ |
۴۰ | ۲٫۶۰ | ۱٫۸۰ | ۴٫۰ | ۲۴٫۰ | ۰٫۰۵۶ |
۵۰ | ۳٫۲۵ | ۲٫۲۵ | ۳۰٫۰ | ۳۰٫۰ | ۰٫۰۵۶ |
کاربرد میلگرد a1، a2، a3 و a4
میلگردهای معرفی شده، کاربردهای متفاوتی در ساخت و ساز و صنعت دارند. میلگردهای نوع a2 به دلیل شکلپذیری مناسبی که دارند معمولا در ستون، تیر و دیوار برشی مورد استفاده قرار میگیرند. برای فونداسیون میتوانید از هر دو میلگرد نوع a2 و a3 استفاده نمایید ولی برای ساخت پی، بهتر است برای آرماتورهای طولی از میلگرد a3 و برای آرماتورهای عرضی از میلگرد a2 استفاده کنید.
نکتهای که باید به آن توجه داشته باشید این است که به دلیل ترد بودن و شکل پذیری کم میلگردهای a3 استفاده از آنها در مناطق مستعد زلزله و برای مواردی مانند ساخت ستون، دیوار برشی و تیر و تیرچه و دال ممنوع است. همچنین از میلگردهای A4 نیز در ساختمان سازی استفاده نکرده و برای کارهای سنگین مناسبتر هستند. در ادامه تفاوت ویژگی انواع میلگردهای a3 ، a2، a1 و a4 در جداول مربوطه تقدیم حضورتان میگردد.
مشخصات ابعادی و وزن میلگرد ساده و آجدار
برای اینکه بتوانید به طور دقیق، انواع میلگرد را شناسایی کنید و همچنین بتوانید تفاوت میلگرد A2 و A3 از یکدیگر را تشخیص دهید، جدول وزن و ابعاد این محصول برای شما بسیار کاربردی خواهد بود. جدول زیر مشخصات میلگردها با قطر اسمی ۸ تا ۳۲ میلیمتر را برای شما ارائه میدهد.
قطر اسمی | رواداری قطر اسمی (mm) | سطح مقطع (mm2) | وزن محاسباتی (kg/m) | رواداری وزن % | ملاحضات |
۸ | ۰٫۳+ ۰٫۵- | ۵۰٫۳ | ۰٫۳۹۵ | ۸+ | در محاسبات وزن، مقدار جرم مخصوص فولاد ۷٫۸۵ در نظر گرفته شده است. اختلاف بین حداقل و حداکثر قطر (بیضی بودن) در فاصله ۷۰ درصد دامنه رواداری است. |
۱۰ | ۷۸٫۵ | ۰٫۶۱۶ | ۵٫۵-+ | ||
۱۲ | ۱۱۳٫۱ | ۰٫۸۸۸ | |||
۱۴ | ۱۵۴ | ۱٫۲۱ | |||
۱۶ | ۰٫۴+ ۰٫۵- | ۲۰۱ | ۱٫۵۸ | ||
۱۸ | ۲۵۴ | ۲٫۰۰ | ۴٫۵-+ | ||
۲۰ | ۳۱۴ | ۲٫۴۷ | |||
۲۲ | ۳۸۰ | ۲٫۹۸ | |||
۲۵ | ۰٫۴+ ۰٫۶- | ۴۹۱ | ۳٫۸۵ | ||
۲۸ | ۶۱۶ | ۴٫۸۳ | |||
۳۲ | ۰٫۴+ ۰٫۷- | ۸۰۴ | ۶٫۳۱ |
به طور کلی میلگردهای آجدار، شامل فولادهای مدل Bst 500S و Bst 420S هستند. این محصولات را براساس شکل ظاهریشان به دو دسته کلی تقسیم میکنند:
میلگرد آجدار تابیده
این نوع میلگردها توسط کار سرد پیچ خورده و دارای گامی معادل مقداری ۱۰-۱۲ ds بوده و همچنین همراه با آج طولی هستند. لازم به ذکر است مقدار فاصله بین دو آج مورب در دو طرف، برابر c=0/3ds است. اشکال زیر، ظاهر میلگرد آجدار تابیده را بهتر تفهیم میکنند.

میلگرد تاب خورده در حالت سرد Bst420S

میلگرد آجدار تابیده نشده
این نوع میلگردها که پیچ و تاب نخوردهاند، دارای فاصله بین دو آج مورب در طرفین معادل e=0/2ds است. دقت داشته باشید که در هر دو مدل آج تابیده و آج طولی وجود دارد. ولی در میلگردهای تابیده نشده وجود آجهای طولی اختیاری است.

میلگرد آجدار تابیده نشده Bst420S و همراه و Bst500S بدون آج طولی:

نکته دیگر آنکه آجهای مورب، دارای مقطع هلالی بوده و نباید آج طولی را قطع کنند. همچنین آجهای مورب دارای شیب انتهایی (کناری) تندی بوده که برابر با α۴۵≤ است.
نظری یافت نشد.