معرفی ۶ نوع خم میلگرد و نکات کلیدی محاسبه و اجرای خم

نکات ضروری برای اجرای انواع خم میلگرد

آیین نامه ها و استاندارد های بسیاری درمورد خم استاندارد میلگرد وجود دارد، اما آیین نامه ACI و مقررات ملی ساختمان، دو منبع قابل استناد برای استفاده در ایران هستند.

طبق فصل هشتم مقررات ملی ساختمان و آیین نامه بتن ایران (آبا)، نکات زیر باید حتما برای اجرای خم استاندارد میلگرد در نظر گرفته شوند:

• میلگردهای آجدار خم‌ شده باید در تیرها و دال ‌های یک‌ طرفه به ‌منظور کنترل عرض ترک ‌ها و میزان گستردگی آن ‌ها با فاصله مشخص قرار بگیرند.
• خمکاری تمامی آرماتورها باید به‌ صورت سرد انجام شود، مگر این که مهندس ناظر روش دیگری را برای انجام این کار در نظر بگیرد.
• آرماتورهایی که بخشی از آن‌ ها در بتن قرار دارد، نباید خم شوند، مگر در شرایطی که با نظارت و مجوز مهندس ناظر انجام شود.
• خمکاری میلگرد باید به‌ وسیله دستگاه‌ها و تجهیزات مناسب صورت بگیرد تا خم قلاب با انحنای ثابت شکل داده شود.
• سرعت انجام فرآیند خمکاری باید متناسب با نوع فولاد و دمای محیط تنظیم شود.
• زمانی که آرماتورها در دمای ۵- درجه سلسیوس یا کمتر قرار دارند، نباید آن ‌ها را خم کرد.
• بازکردن آرماتورهای خم ‌شده و دوباره خم کردن آن ‌ها مجاز نیست، مگر با مجوز مهندس ناظر و بنا بر ضرورت‌. البته درصورت خمکاری مجدد این مقاطع، باید آن‌ ها را از نظر ترک ‌خوردگی بررسی و کنترل کرد.
• میلگردهای غیر هم امتداد، مانند خم s و یا خم با شیب ۱ به ۶، باید قبل از قرار گرفتن در قالب، خم بشوند. (خم ۱ به ۶ به طور کامل در انتهای مقاله توضیح داده شده است)

نحوه محاسبه طول خم میلگرد

طول خم میلگرد، یکی از موارد تاثیرگذار برای مهار میلگردها در بتن است. به همین دلیل، طول خم میلگرد در فونداسیون یا طول خم آرماتور فونداسیون اهمیت بالایی دارد.  به طور کلی در تمامی قطعات بتن آرمه، نیروهای کششی یا فشاری موجود در میلگردها در هر مقطع، باید به وسیله مهار میلگردها در دو سمت آن مقطع بتن منتقل گردد. طبق مقررات ملی ساختمان ایران مبحث نهم، مهار میلگردها در بتن به یکی از سه روش زیر یا ترکیبی از آن ها امکان پذیر است:

الف- پیوستگی موجود بین بتن و آرماتور در سطح جانبی آرماتور

ب- ایجاد قلاب استاندارد در انتهای میلگرد (خم میلگرد)

ج- به کارگیری وسایل مکانیکی در طول میلگرد

در روش دوم، برای مهار میلگردهای کششی به وسیله قلاب، انتهای میلگردها خم شده و به صورت قلاب درآورده می شود. با توجه به مقررات ملی ساختمان ایران مبحث نهم، هر یک از خم های مشروح زیر، قلاب استاندارد (خم استاندارد) تلقی می شود:

۱- طول خم میلگردهای اصلی

• خم نیم دایره (قلاب انتهایی ۱۸۰ درجه) به اضافه حداقل ۴d_b طول مستقیم، به طوری که کمتر از ۶۰ میلی متر در انتهای آزاد میلگرد نباشد. ( منظور از d_b، قطر اسمی میلگرد به میلی متر است)
• خم ۹۰ درجه (گونیا) به اضافه طول مستقیم، برابر حداقل ۱۲d_b در انتهای آزاد میلگرد باشد.

۲- طول خم میلگرد برای میلگردهای تقسیم و خاموت ها

• خم ۹۰ درجه (گونیا) به اضافه حداقل ۶d_b طول مستقیم، به طوری که برای میلگردهای به قطر بیش از ۱۶ میلی متر و کمتر از ۲۵ میلی متر، کمتر از ۶۰ میلی متر در انتهای آزاد میلگرد نباشد.
• خم ۹۰ درجه (گونیا) به اضافه حداقل ۲d_b طول مستقیم در انتهای آزاد میلگرد، برای میلگردهای به قطر بیشتر از ۱۶ میلی متر و کمتر از ۲۵ میلی متر باشد.
• خم ۱۳۵ درجه (چنگک) به اضافه حداقل ۶d_b طول مستقیم، به طوری که کمتر از ۶۰ میلی متر در انتهای آزاد میلگرد نباشد.

لازم است جهت اطلاع از سایر الزامات محاسبه طول خم میلگرد و ضرایب اصلاح طول گیرایی میلگردها به آخرین ویرایش (۱۳۹۹) مبحث نهم مقررات ملی ساختمان مراجعه نمایید.

جدول خم میلگرد

خم های استاندارد برای مهار میلگردهای عرضی، باید مطابق الزامات جدول شماره ۱ در نظر گرفته شوند.  همچنین خم یا قلاب های استاندارد برای مهار میلگردهای طولی آجدار در کشش، باید مطابق الزامات جدول شماره ۲ در نظر گرفته شوند.

جدول خم میلگرد به انگلیسی

جدول اشکال مختلف خم میلگرد، مطابق با استانداردهای جهانی BS 4466 1998، BS 8666 2000 و BS 8666 2005 را در ادامه مشاهده می کنید. در این جدول، هر کدام از خم های میلگرد با کد نشان داده می شوند. کدهای جدول زیر، رایج ترین کدهای خم میلگرد است که با جزئیات ابعاد و طول خم آورده شده اند.